عمارت مشیر دیوان

عمارت مشیر دیوان در محله قدیمی سرتپوله سنندج ، در خیابان شهدا قرار دارد از بناهای مشهور دوره قاجاری است و مجموعه ای از فضاهای متعدد است . این ساختمان با شیوه و اسلوب معماری ایران به ویژه محوطهٔ یک ایوانی ، در دوره قاجاریه توسط "میرزا یوسف مشیر دیوان" دیوان مشاور و جانشین حاکم منطقه به نام "میرزا رضای وزیر کردستانی" ساخته شد . این عمارت که سالیانی چند محل استانداری کردستان بود ، هفت حیاط دارد که هر یک از آنها دارای آب نمایی جداگانه با طرح متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگر آب نماها است و شامل بخش‌های خصوصی ، عمومی ، تشریفاتی ، خدماتی و بهداشتی است در بخش اصلی ساختمان ، ایوان ستون دار ، تالار ، حیاط و آب نما قرار گرفته و درب و پنجره‌های آن از تلفیق گرده چینی چوب و شیشه رنگی اتاق‌ها را زینت داده است .
سر در ورودی بنا با محوطه نیم هشتی و تزیینات آجری ، سقف شیروانی ، تالار تشریفات و ایوان ستون دار جلوی آن با طرح کلاه فرنگی ، گچ بری و مقرنس آنچه به شکل نردبان و پله پله ساخته شده ؛ بنای بلند مدور و ایوان آراسته و مزین با صورت‌ها و نقوش که بر آن با نردبان پایه روند ؛ قسمی زینت که در اتاق و ایوانها به شکل‌های گوناگون گچبری کنند ؛ کنگره دار‌های گچی و اُرُسی هایی با طرح‌های اسلیمی ، از جمله خصوصیات بارز این بنا است . حجاری روی سنگ ازاره آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان که از کف طاقچه تا روی زمین بود و ستون هایی با تزیینات گچ بری طنابی و مقرنس کاری از جمله تزیینات بسیار شاخص عمارت است .
محوطه عمارت و طراحی و ساخت تمام بخش‌های آن در یک زمان ، با رعایت تمامی اصول معماری ایرانی ، ویژگی منحصر به فردی به عمارت مشیر دیوان بخشیده است و دروازه ورودی عمارت بطور خاصی جذاب می باشد . ابتکار در صنعت گره چینی چوب وارسی سازی به نحو چشمگیر در فضاهای بازشو و دعوت کننده و حدفاصل فضاهای بسته و نیمه باز و باز توسط استادکاران سنندجی انجام یافته و در مجموع تفکیک سازی براساس شئونات اسلامی است .