تنگه واشی یا تنگه ساواشی

تنگه واشی یا تنگه ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود 17 کیلومتری شهر فیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها ، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد . شاید یکی از جذابترین بخش‌های سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد . با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران ، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و بخصوص در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استان‌های اطراف به این منطقه مسافرت می‌کنند .
در سال‌های اخیر ، بسیاری از موسسه‌های توریستی ، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده ‌است . این مکان شامل دو تنگه است که تنگه اول به "واشی" و تنگه دوم به "سا" معروف است . در انتهای تنگه دوم آبشاری با ارتفاع 15 متر قرار دارد . مسیر پیاده روی از ابتدای تنگه اول طی سه بخش انجام میشود .
بخش اول : مسیر تنگه اول تا ابتدای دشت ساواشی (حدود 250 متر)
بخش دوم : راهپیمایی دشت ساواشی (حدود 1700 متر)
بخش سوم : مسیر تنگه دوم تا رسیدن به آبشار (حدود 800 متر)
برای رفتن به تنگه ساواشی در کیلومتری 2 جاده فیروزکوه – تهران ، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی 10 کیلومتر روستای جلیزجند نمایان می‌گردد . این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب زمینی و باغات مختلف بنا شده‌ است . بعد از عبور از روستا و طی 4.5 کیلومتر در جاده‌ای که میان دشت و در کنار جوی‌های پر از آب زلال ، احداث شده ، محل پیاده روی تنگه ساوشی شروع می‌شود . بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا ، تنگه دوم قرار گرفته که حدود 2 کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد . این تنگه هم مانند تنگه اول چشم نواز است و از دیواره‌های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه‌های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است .
در انتهای این تنگه نیز هیاهوی ریزش آب آبشاری زیبا مسافران را به خود می‌خواند تا در زیر آبشار و در هوای گرم تابستانه تنی به آب بزنند . در تنگه واشی گیاه کمیاب باریجه که مصارف مهم صنعتی و دارویی دارد می‌روید . چیدن باریجه به دلیل کمیابی آن جرم است و پیگرد قانونی دارد .
تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا ، دارای آثار تاریخی زیادی نیز می‌باشد . یکی از سه کتیبه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده ‌است . دو کتیبه دیگر در چشمه علی شهرری و کتیبه شکل شاه در پشتِ تونل وانا جاده هراز واقع شده‌اند . هر سه این کتیبه‌ها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده ‌است . فتحعلی شاه که دوران پیش از پادشاهی خویش را در شیراز گذرانده بود ، با دیدن نقش برجسته‌های آن دیار ، سه نفر به نامهای حجارباشی ، نقاش باشی و معمارباشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد .
کتیبه واقع در تنگه ساواشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتیبه روایت شده‌ است . بزرگ‌ترین نقش برجسته این کتیبه‌ها ، نقش شکارگاه با تصویر اسب ، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می‌توان عباس میرزا ، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید . این کتیبه که حدودا 185 ساله ‌است به گونه‌ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده ‌است اما صنعت گردشگری به آن آسیب وارد نموده ‌است .
تنگه واشی عمومی بوده و بازدید از آن رایگان است . در عین حال ، مسافران و بازدیدکنندگان می بایست هزینه هایی را برای پارکینگ (که انگار به صورت خصوصی اداره می شوند) پرداخت نمایند . ارایه سرویس های بهداشتی در منطقه در حد ناباورانه ای ضعیف است . می توان ابراز داشت که به لحاظ مدیریت شهری ، منطقه به حال خود رها شده است ! ریختن زباله از سوی بازدیدکنندگان نیز تصاویر ناخوشایندی را در کنار مناظر زیبای طبیعی به وجود آورده است . چنانچه مدیریتی سازگار با طبیعت ، تاریخچه و نیاز بازدیدکنندگان در این منطقه اختیار می شد ، جذابیت های گردشگری آن دو چندان می نمود .